برنامه بیماریابی سل و اچ.آی.وی در زندانهای کشور

به گزارش راوی شیراز، ابتدا در سال ۱۳۹۲ براساس مطالعه شواهد علمی و مصاحبه با افراد خبره در زمینه سل و اچ.آی.وی در زندانها، پروتکل و دستورالعمل هایی در مورد ارائه خدمات بیماریابی فعال، تشخیص و مراقبت و درمان افراد مبتلا به سل و اچ.آی.وی با عنوان “رهنمود بالینی و مجموعه دستورالعمل های اجرایی تشخیص، درمان و پیگیری فعال مبتلایان به  اچ.آی.وی یا سل در زندان” تهیه شد. سپس در ندامتگاه تهران بزرگ، از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۳ رهنمود فوق بهمدت ۷ ماه به صورت پایلوت (ابتدایی) با فراهم آوری زیر ساخت ها و آموزش های وسیع به کارکنان بهداشتی، اداری و زندانیان اجرا گردید که با توجه به قابلیت اجرائی این رهنمود بالینی و نتایج معنادار آن پیشنهاد شد که این رهنمود در سایر زندان های ایران نیز اجرا شود.

در فاز گسترش، اجرای طرح در زندانهای کشور با تشکیل کمیته راهبری در ۱۶ زندان واقع در ۱۳ استان کشور، از سال ۱۳۹۴ با حمایت اداره کل بهداشت و درمان سازمان زندان ها، اقدامات تامینی و تربیتی و مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، برنامه عمران سازمان ملل متحد در ایران (UNDP)، دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد(UNODC )، صندوق جهانی مبارزه با سل، ایدز و مالاریا (Global Fund)و سازمان بهداشت جهانی (WHO) شروع شد. یک سال پس از شروع اجرای طرح افزایش قابل توجه در زندانیانی که از نظر اچ آی وی آزمایش شده بودند، مشاهده گردید.

همچنین تعداد مبتلایان به اچ آی وی که تحت درمان بودند، افزایشی قابل توجه یافت و در نهایت از سال ۱۴۰۲ طرح به حدود ۲۵۰ زندان با جمعیت کل حدود ۲۰۰۰۰۰ نفر گسترش یافت. اگرچه مطالعه مستقلی درباره کارآیی طرح پس از گسترش آن به اغلب  زندان های کشور انجام نشده، ولی گزارش های پایش طرح حاکی از ادامه کارآیی طرح پس از مرحله پایلوت است.

هیئت هماهنگی برنامه مشترک سازمان ملل در زمینه ایدز (UNAIDS) در نشست چهل و دوم با عنوان “پایان دادن به سل و ایدز – یک پاسخ مشترک در عصر اهداف توسعه پایدار” که در ژنو در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۸ برگزار شد. این برنامه را با توجه به انجام موفقیت آمیز در فاز ابتدایی و گسترش به عنوان یک روش خوب (Best Practice) در دنیا برای پاسخ های مشترک در زمینه اچ.آی.وی در زندانها معرفی کرده است.

یادداشت از دکتر بهنام فرهودی، متخصص بیماری های عفونی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

سیداحمد سیدعلی نقی، اپیدمیولوژیست و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات ایدز ایران