به گزارش راوی شیراز، افسردگی و اضطراب شایع ترین اختلالات روانشناختی در افراد مبتلا به اچ.آی.وی است که شیوع آن حدود ۸۰% در میان افراد مبتلا است. بنابراین شیوع این دو اختلال در افراد مبتلا به اچ.آی.وی نسبت به جمعیت عمومی حدود ۳ تا ۵ برابر بیشتر است که انجام مداخلات روانشناسی جهت این گروه از بیماران ضروری بنظر میرسد.
در مطالعات انجام شده در مرکز تحقیقات ایدز ایران- وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران- از مداخلات مختلفی شامل رویکرد مثبت نگر، حمایت اجتماعی، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، درمان آرام سازی به شیوه سیلوا، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، شفقت درمانی، طرحواره درمانی، اصلاح سبک زندگی، مهارت های زندگی، گروه درمانی، روایت درمانی، درمان توانبخشی شناختی کامپیوتری، بازاریابی اجتماعی، نوروفیدبک، برنامه ریزی عصبی-زبانی و اپلیکیشن موبایل جهت خود مراقبتی استفاده شده است.
در این مطالعات انجام شده نتایج به این صورت بوده است که هر مداخله نسبت به گروه کنترل (عدم مداخله) اثربخشی قابل ملاحظه ای داشته است، درحالی که نسبت به مداخله روانشناسی دیگر تفاوت قابل ملاحظه ای نداشته است. همچنین قبل و بعد هر مداخله بهبود های شاخص های روانشناختی تفاوت قابل ملاحظه ای باهم داشته است درحالی که در گروه کنترل (قبل و بعد از مطالعه) تفاوت های قابل ملاحظه ای نداشته است.
یکی دیگر از مسائل شایع در افراد مبتلا به اچ.آ.وی موضوع صفات شخصیتی است. بطوریکه صفات شخصیت مرزی و ضداجتماعی در میان این افراد بیشتر مشاهده می شود که همین خصوصیات میتواند فرد را مستعد ابتلا به اچ.آی.وی کرده باشد. به نحوی که افراد دارای این صفات به جهت داشتن خصوصیات تکانشگری مستعد انجام رفتار های پرخطر محافظت نشده هستند که در مطالعات مختلف وضعیت تکانشگری آنها مورد بررسی قرار گرفته است و این نشان دهنده فراوانی بالای تکانشگری در میان برخی از این افراد مبتلا می باشد.
همچنین بنظر میرسد که مداخلات روانشناختی بر روی صفات شخصیت در میان افراد مبتلا به اچ.آی.وی کارایی کمتری داشته باشد. شاید مداخلاتی از قبیل طرحواره درمانی، شفقت درمانی و ذهن آگاهی و یا گروه درمانی بر روی این صفات شخصیتی در میان این افراد تا حدودی کارایی داشته باشد.
نتیجه گیری اینکه با توجه به نیاز مبرم افراد مبتلا به اچ.آی.وی به انواع مداخلات روانشناختی به جهت شیوع بالای اختلالات روانشناسی از قبیل افسردگی و اضطراب ضروری است که بیشتر از این مداخلات استفاده شود. چراکه بنظر میرسد این افراد پاسخگویی بالاتری به مداخلات اشاره شده نسبت به جمعیت عمومی دارند.
یادداشت از دکتر سیداحمد سیدعلی نقی، اپیدمیولوژیست و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات ایدز ایران
دکتر پگاه میرزاپور، دکترای روانشناسی بالینی و پژوهشگر مرکز تحقیقات ایدز ایران
ثبت دیدگاه